Γιατί νυστάζω διαρκώς; Τι είναι και πως αντιμετωπίζεται η υπερυπνία.

Υπερυπνία (hypersomnia). Έχετε ακούσει ξανά τον όρο; Αν όχι, πρόκειται για την κατάσταση όπου ένας άνθρωπος αισθάνεται να νυστάζει όλη την ώρα. Κλείνουν τα μάτια του στη δουλειά, στα μέσα μαζικής μεταφοράς, ακόμα και στις παρέες. Υπάρχουν αρκετές διαφορετικές αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν σ' αυτό το φαινόμενο που δυσκολεύει την ποιότητα ζωής ενός ανθρώπου αλλά και την αποδοτικότητά του στην εργασία ή όποια άλλη δραστηριότητα. Αιτίες που είναι περισσότερο πρακτικές όπως η υπερβολική εργασία, οι υποχρεώσεις στην οικογένεια (π.χ. φροντίδα παιδιού ή υπερήλικα), η μελέτη ή και η κοινωνική ζωή. Ωστόσο υπάρχουν και άλλες αιτίες που έχουν να κάνουν με διαταραχές ύπνου, λήψη φαρμάκων και ιατρικές ή ψυχικές ασθένειες. 

Η υπερυπνία μπορεί να βελτιωθεί ή και να θεραπευτεί με μερικές αλλαγές / αναπροσαρμογές στον τρόπο ζωής ενός ανθρώπου και τις συνήθειές του, είτε πρόκειται για επαγγελματικές, οικογενειακές ή κοινωνικές. Είναι ξεκάθαρο ότι ένας άνθρωπος που δυσκολεύεται να μείνει ξύπνιος κατά τη διάρκεια της ημέρας και αισθάνεται υπνηλία διαρκώς καλό θα είναι να συμβουλευτεί έναν εξειδικευμένο γιατρό. 

Χαρακτηριστικά της υπερυπνίας

Τα χαρακτηριστικά της υπερυπνίας (hypersomnia) διαφέρουν από πρόσωπο σε πρόσωπο. Παίζει ρόλο η ηλικία, ο τρόπος ζωής και φυσικά υποκείμενες αιτίες. Σύμφωνα με το International Classification of Sleep Disorders (διεθνές κέντρο διαταραχών ύπνου) η έντονη υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας ορίζεται ως «η αδυναμία να παραμείνει ξύπνιος ένας άνθρωπος κατά τη διάρκεια μετά το ξύπνημα με αποτέλεσμα την ακούσια υπνηλία ή και ύπνο».

Σε πολύ ακραίες περιπτώσεις ένα πρόσωπο με υπερυπνία μπορεί να κοιμηθεί τη νύχτα για 12 ώρες και παραπάνω αλλά ακόμα αισθάνεται την ανάγκη για έναν υπνάκο τη μέρα. Ο ύπνος ή ο υπνάκος μπορεί να μη βοηθούν καθώς το μυαλό παραμένει θολό και νυσταγμένο. Είναι πιθανό ένας άνθρωπος με υπερυπνία να έχει αρκετά προβληματισμένο ύπνο αλλά να μην το ξέρει. 

Συμπτώματα υπερυπνίας (hypersomnia)

Λαβαίνοντας υπόψιν την αιτία, τα συμπτώματα της υπερυπνίας μπορεί να περιλαμβάνουν τα εξής:

• διαρκές αίσθημα ασυνήθιστης κόπωσης
• ανάγκη για υπνάκους κατά τη διάρκεια της ημέρας
• αίσθημα νύστας ακόμα κι αν έχει προηγηθεί ύπνος
• αδυναμία σωματικού και πνευματικού «φρεσκαρίσματος»
• δυσκολία στη σκέψη και στη λήψη αποφάσεων / θολούρα στο μυαλό
• απάθεια
• δυσκολία στη συγκέντρωση και στη μνήμη
• αυξημένες πιθανότητες ατυχήματος με όχημα

Αιτίες υπερυπνίας (hypersomnia)

Ανεπαρκής ύπνος: Οι πολλές ώρες εργασίας μπορεί να γίνουν ανεκτές για μήνες ή χρόνια πριν τα συμπτώματα της υπνηλίας εμφανιστούν. Οι έφηβοι που ξενυχτούν έως και τα ξημερώματα ενδέχεται να εμφανίσουν υπνηλία ή αίσθημα κόπωσης κατά τη διάρκεια της εβδομάδας. 

Περιβαλλοντικοί παράγοντες: Ένας ύπνος με διακοπές μπορεί να επηρεαστεί από μια σειρά παραγόντων στο κοντινό περιβάλλον ή υποχρεώσεων. Π.χ. ένας ερωτικός παρτενέρ που ροχαλίζει, μια νυχτερινή εργασία, ένα μωρό που ξυπνάει και κλαίει, γείτονες που κάνουν φασαρία, ζέστη, κρύο ή και άβολο στρώμα / κρεβάτι. 

Εργασία βάρδιας / νυχτερινή βάρδια: Είναι πολύ δύσκολο ένας άνθρωπος να έχει ποιοτικό νυχτερινό ύπνο εφόσον εργάζεται με συγκεκριμένη βάρδια αρκετών ωρών και κυρίως όταν αυτή είναι νυχτερινή. Σ' αυτή την περίπτωση είναι δύσκολο να υπάρξει συγχρονισμός του βιολογικού ρολογιού (κιρκάδιου ρυθμού).

Πνευματικές / νοητικές καταστάσεις: Το άγχος μπορεί να κρατήσει έναν άνθρωπο ξύπνιο τη νύχτα με συνέπεια να αισθάνεται υπνηλία τη μέρα και να δυσκολεύεται να κρατήσει τα μάτια του ανοιχτά. Η κατάθλιψη «ρουφάει» ενέργεια. 

Φάρμακα / ποτά: Το αλκοόλ ή τα ροφήματα με καφεΐνη δημιουργούν ανισορροπία και διαταράζουν τις συνήθειες του ύπνου. Αυτό κάνουν και μερικά φάρμακα όπως τα ηρεμιστικά, τα αντιισταμινικά ή και τα υπνωτικά χάπια.

Ιατρικές καταστάσεις: Ο υποθυρεοειδισμός, δηλαδή ο θυρεοειδής αδένας που λειτουργεί λιγότερο απ' όσο πρέπει, η οισοφαγική παλινδρόμηση, το άσθμα της νύχτας ή χρόνιοι πόνοι διακόπτουν έναν ύπνο και δημιουργούν έλλειψη με συνέπεια την υπνηλία τη μέρα. 

Αλλαγές στη ζώνη ώρας: Μια κατάσταση όπως το τζετ λαγκ επηρεάζει το βιολογικό εσωτερικό ρολόι ενός ανθρώπου το οποίο ρυθμίζει τον ύπνο. 

Διαταραχές ύπνου: Διαταραχές ύπνου όπως η υπνική άπνοια, το σύνδρομο των ανήσυχων άκρων, η υπνοβασία, η ναρκοληψία, η ιδιοπαθής υπερυπνία και η αϋπνία προκαλούν διακοπές στον ύπνο. 

Διαταραχές του ύπνου

Μερικές από τις διαταραχές ύπνου που μπορεί να συνεισφέρουν ή να προκαλέσουν υπνηλία την ημέρα περιλαμβάνουν τις εξής:

Υπνική άπνοια: Ο ασθενής σταματάει να αναπνέει στον ύπνο του ή η ανάσα του μειώνεται σταδιακά. Ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται το πρόβλημα και «χτυπάει» συναγερμό, δηλαδή ξυπνάει τον ασθενή. Αφού ξεπεραστεί το αίσθημα πνιγμού, ο ασθενής προσπαθεί να κοιμηθεί ξανά αλλά ο ύπνος έχει ήδη διαταραχθεί. 

Αϋπνία: Αυτή είναι μια πολύ συνηθισμένη διαταραχή αλλά δεν προκαλεί απαραίτητα υπερυπνία. Ένας άνθρωπος μπορεί να έχει δυσκολία να κοιμηθεί ή, αντιθέτως, να μείνει ξύπνιος. Η αϋπνία είναι σύμπτωμα, όχι ασθένεια. 

Σύνδρομο ανήσυχων άκρων: Σε μια τέτοια περίπτωση το άτομο έχει αίσθηση κράμπας, ερεθισμών ή άλλων ενοχλήσεων κάτω από το δέρμα στα πόδια, ειδικά στην κνήμη. Μάλιστα συχνά είναι τόσο έντονα τα συμπτώματα που δυσκολεύεται να σηκωθεί από το κρεβάτι ή να περπατήσει λίγο. 

Υπνοβασία: Αποτελεί μια αρκετά συνηθισμένη και προφανώς μη φυσιολογική συμπεριφορά του ύπνου. Το άτομο είναι πιθανό να σηκωθεί και να περπατήσει μέσα στο σπίτι ενώ ακόμα κοιμάται! Η υπνοβασία συνήθως επηρεάζει τα παιδιά περισσότερο από τους ενήλικες. 

Ναρκοληψία: Πρόκειται για μια σχετικά σπάνια διαταραχή του ύπνου που χαρακτηρίζεται από υπνηλία σε τέτοιο βαθμό που καταλήγει σε μη ηθελημένο ύπνο. Επίσης επιφέρει αδυναμία ή παράλυση των μυών του ύπνου και έντονα όνειρα σαν παραισθήσεις.  

Ιδιοπαθής υπερυπνία: Αυτή η διαταραχή του ύπνου χαρακτηρίζεται από υπερβολικό ύπνο το βράδυ αλλά και την ανάγκη για μικρούς ύπνους κατά τη διάρκεια της ημέρας. Σε αντίθεση με τη ναρκοληψία δεν περιλαμβάνει έντονα συναισθήματα ή υπνική παράλυση. 

Διάγνωση και θεραπεία της υπερυπνίας

Η αναγνώριση / διάγνωση των αιτιών της υπερβολικής υπνηλίας είναι πιθανό να περιλαμβάνουν έρευνα στον τρόπο ζωής κάθε ανθρώπου. Φυσικά και το αν λαμβάνει κάποιου είδους φάρμακο για άλλη κατάσταση, τη γενικότερη υγεία του αλλά και την πνευματική / ψυχολογική του κατάσταση. Στις διαταραχές ύπνου πρέπει να γίνεται διάγνωση και θεραπεία στις εξειδικευμένες κλινικές για τις διαταραχές ύπνου. Η θεραπεία εξαρτάται από την εκάστοτε διαταραχή. 

Ατομικές στρατηγικές θεραπαίες της υπερυπνίας

Η υπερυπνία μπορεί να βοηθηθεί σε αρκετές περιπτώσεις με προσαρμογές στον τρόπο ζωής ώστε να βελτιωθεί η ποιότητα ύπνου. Αυτό αποκαλείται καλή υγιεινή ύπνου. Οι συστάσεις / συμβουλές μπορεί να περιλαμβάνουν μερικές από τις παρακάτω προσαρμογές:

• αποφυγή καπνίσματος, αλκοόλ ή καφεϊνούχων ροφημάτων λίγο πριν από τον ύπνο
• δημιουργία ρουτίνας χαλάρωσης πριν από τον ύπνο για την αποφυγή άγχους / στρες
• τακτική άσκηση για τη διατήρηση φυσιολογικού και υγιούς σωματικού βάρους
• επιλογή ισορροπημένης διατροφής για να αποφευχθούν τυχόν ελλείψεις σημαντικών θρεπτικών συστατικών
• αφαίρεση τηλεόρασης και ηλεκτρονικών συσκευών από την κρεβατοκάμαρα 
• αποφυγή υπερβολικής τροφής λίγο πριν από τον ύπνο 
• δημιουργία κατάλληλης θερμοκρασίας για ύπνο, ούτε πολλή ζέστη ούτε υπερβολικό κρύο
• προσαρμογή συγκεκριμένου πλάνου ύπνου ώστε ο οργανισμός να γνωρίζει τι ώρα είναι για ύπνο

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot