Ξηροστομία: Γιατί στεγνώνει διαρκώς το στόμα μου;

Ξηροστομία. Αισθάνεστε να στεγνώνει διαρκώς το στόμα σας; Αν ναι τότε το πρόβλημα που σας απασχολεί έχει το παραπάνω όνομα: ξηροστομία. Αναμφίβολα αποτελεί μια άβολη και αρκετά δυσάρεστη κατάσταση για κάθε άνθρωπο. Η αίσθηση του ξηρού στόματος είναι ενοχλητική ωστόσο τα δυσάρεστα δεν σταματούν εκεί. Συνήθως υπάρχει και δυσάρεστη αναπνοή, ξηρός λαιμός αλλά και κάποιες φορές «σκασμένα» χείλη. 

Το σάλιο είναι απαραίτητο στη διαδικασία πέψης της τροφής. Βοηθά να υγροποιηθεί και να διαλυθεί η τροφή. Επίσης αποτελεί έναν μεγάλο μηχανισμό άμυνας του σώματος ώστε να προστατευθεί η υγιεινή του στόματος από ασθένειες των ούλων και των δοντιών.

Το στεγνό στόμα δεν αποτελεί από μόνο του σοβαρή ιατρική κατάσταση. Ωστόσο μερικές φορές αποτελεί σύμπτωμα μιας άλλη υποκείμενης νόσου που χρειάζεται θεραπεία. Μπορεί επίσης να οδηγήσει σε επιπλοκές που οδηγούν στην καταστροφή των δοντιών και φυσικά το άνοιγμα πληγών σε διάφορα σημεία του στόματος. 

Τι προκαλεί στέγνωμα του στόματος;

Είναι αρκετοί οι παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε στέγνωμα του στόματος ενός ανθρώπου. Επίσης πρέπει να τονιστεί ότι το στεγνό στόμα δεν σημαίνει απαραίτητα ότι υπάρχει κι άλλη υποκείμενη νόσος. 

Αν ωστόσο ένας άνθρωπος του οποίου στεγνώνει το στόμα αισθάνεται / εκτιμά ότι «κρύβεται» κάτι πίσω από την ξηροστομία, τότε επιβάλλεται να επισκεφθεί τον γιατρό του ώστε να ξεκαθαριστεί τι συμβαίνει και να του δοθεί η κατάλληλη θεραπεία. 

Οι πιθανές αιτίες για το στεγνό στόμα είναι οι εξής:

Αφυδάτωση: Η συγκεκριμένη κατάσταση συμβαίνει ότι το σώμα χάνει αρκετά υγρά δίχως να τα αναπληρώνει. Αυτό συμβαίνει όταν κάποιος έχει διάρροια ή κάνει εμετό. Επίσης μπορεί να συμβεί σε περίπτωση έντονης εφίδρωσης ή απώλειας αίματος. Όταν κάποιος είναι αφυδατωμένος ο οργανισμός δεν παράγει αρκετό σάλιο, όχι όσο συνήθως, κι αυτό προκαλεί στέγνωμα του στόματος, δηλαδή ξηροστομία.

Φάρμακα: Το στέγνωμα του στόματος μπορεί να αποτελεί μια παρενέργεια της λήψης αρκετών τύπων φαρμάκων. Μερικά από τα πιο συνηθισμένα φάρμακα που προκαλούν ξηροστομία είναι φάρμακα που παίρνει ένας ασθενής για να διαχειριστεί την κατάθλιψη, την ανησυχία, την διάρροια, την υψηλή αρτηριακή πίεση και το άσθμα. 

Τα αντιισταμινικά, τα διουρητικά και μερικά φάρμακα για τη χημειοθεραπεία μειώνουν την παραγωγή σάλιου. Είναι σημαντικό να μιλήσει ένας άνθρωπος με τον γιατρό του πριν λάβει το οποιοδήποτε φάρμακο. 

Ακτινοθεραπεία: Το στέγνωμα του στόματος αποτελεί μια παρενέργεια της ακτινοθεραπείας σε κεφάλι ή λαιμό. Η ακτινοβολία καταστράφει τους σιελογόνους αδένες και μειώνεται η έκκριση σάλιου. 

Στρες / ανησυχία: Όταν ένας άνθρωπος είναι αγχωμένος / στρεσαρισμένος το σώμα του παράγει περισσότερη κορτιζόλη, δηλαδή την ορμόνη που αποκαλείται ορμόνη του άγχους. Όταν η κορτιζόλη αυξάνεται μέσα στο σάλιο αλλάζει η σύνθεσή του και οδηγεί σε στέγνωμα του στόματος. 

Ηλικία: Είναι πιο συνηθισμένο να στεγνώνει το στόμα σε ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Κι αυτό, πέρα από τη γήρανση, ίσως οφείλεται και σε άλλα ζητήματα υγείας και φάρμακα που λαμβάνονται γι' αυτά. Όσο μεγαλώνει ένας άνθρωπος τόσο πιο δύσκολο γίνεται στον οργανισμό να επεξεργαστεί τα φάρμακα που λαμβάνει. 

Αναπνοή / ροχάλισμα: Σε ανθρώπους που αναπνέουν από το στόμα εξατμίζεται πιο εύκολα το σάλιο. Το ίδιο συμβαίνει και με τους ανθρώπους που ροχαλίζουν με ανοιχτό το στόμα. Έτσι στεγνώνει το στόμα και κάνει ακόμα χειρότερα τα συμπτώματα.

Κάπνισμα / χρήση ναρκωτικών: Το κάπνισμα προϊόντων καπνού και χόρτων μειώνει την έκκριση σάλιου. Η χρήση μεθαμφεταμίνης μπορεί επίσης να έχει ως αποτέλεσμα το στέγνωμα του στόματος. 

Ιατρικές καταστάσεις που προκαλούν στέγνωμα του στόματος

Το στέγνωμα του στόματος (ξηροστομία) μπορεί να προκληθεί και από μια σειρά ιατρικών καταστάσεων όπως οι εξής:

1) Διαβήτης. Το ξηρό στόμα αποτελεί πολύ συνηθισμένο σύμπτωμα σε ανθρώπους με διαβήτη τύπου 1 και 2. Θεωρείται ότι τα υψηλά επίπεδα σακχάρου στο αίμα επηρεάζουν την παραγωγή σάλιου με συνέπεια την ξηροστομία. Οι άνθρωποι με διαβήτη συχνά είναι επιρρεπείς σε αφυδάτωση και παίρνουν φάρμακα που προκαλούν ξηροστομία.

2) Καντιντίαση. Η καντιντίαση (ή και oral thrush η δεύτερη ονομασία της στα αγγλικά) αποτελεί μια μόλυνση του στόματος. Η μόλυνση προκαλεί φλεγμονή που κάνει ζημιά στους σιελογόνους αδένες. Έτσι οι αδένες δυσκολεύονται να παράξουν αρκετό σάλιο και στεγνώνει το στόμα.

3) Ζημιά στα νεύρα. Μια εγχείρηση, μια μόλυνση ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο μπορεί να προκαλέσει ζημιά στα νεύρα του εγκεφάλου και του λαιμού και να επηρεάσει την ικανότητα έκκρισης σάλιου από τους σιελογόνους αδένες. Κι αυτό βεβαίως έχει ως αποτέλεσμα την ξηροστομία.

4) Κυστική ίνωση. Η κυστική ίνωση αποτελεί μια γενετική κατάσταση που κάνει ζημιά στο πεπτικό και το αναπνευστικό σύστημα. Μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη λειτουργία των σιελογόνων αδένων. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την κυστική ίνωση είναι πιθανό επίσης να προκαλέσουν ξηροστομία. 

5) Αυτοάνοσες διαταραχές. Σε μια αυτοάνοση κατάσταση/ασθένεια το ανοσοποιητικό επιτίθεται από λάθος στον ίδιο τον οργανισμό. Η πιο συνηθισμένη αυτοάνοση κατάσταση που σχετίζεται / συνδέεται με την ξηροστομία είναι το σύνδρομο Sjogren. Αυτή η ασθένεια περιλαμβάνει και τη δημιουργία φλεγμονής στους σιελογόνους αδένες με συνέπεια το στέγνωμα του στόματος. Άλλες ασθένειες που είναι πιθανό να δημιουργήσουν ξηροστομία είναι το AIDS και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. 

6) Αλτσχάιμερ. Η νόσος του Αλτσχάιμερ επηρεάζει την ικανότητα ενός ανθρώπου να παραμένει επαρκώς ενυδατωμένος. Επιπρόσθετα άνθρωποι με Αλτσχάιμερ είναι πιθανό να δυσκολευθούν να ακολουθήσουν οδηγίες σχετικά με τη σωστή λήψη φαρμάκων για την καταπολέμηση της ξηροστομίας. 

Ποιά είναι τα συμπτώματα της ξηροστομίας

Ένα στεγνό / ξηρό στόμα, δηλαδή η κατάσταση που αποκαλείται με μια λέξη ξηροστομία έχει διάφορα συμπτώματα με τα οποία εκδηλώνεται. Αυτή η περίεργη και άβολη κατάσταση λοιπόν αναγνωρίζεται με τα παρακάτω συμπτώματα:

• δυσκολία στη μάσηση ή και την κατάποση τροφής
• δυσκολία στην ομιλία
• αίσθημα καψίματος στο στόμα
• ξηραμένα και «σπασμένα» χείλη
• πληγές στο στόμα
• ξηρή γλώσσα
• ξηρός / στεγνός λαιμός
• κακή αναπνοή / δυσοσμία

Σπιτικές θεραπείες για την ξηροστομία

Συνήθως το στέγνωμα του στόματος, η ξηροστομία, αποτελεί μια προσωρινή και διαχειρίσιμη κατάσταση. Στις περισσότερες περιπτώσεις μπορεί μάλιστα να εμποδιστεί η εμφάνισή της αλλά και να ανακουφιστούν τα συμπτώματα. Κι αυτό μπορεί να συμβεί με πρακτικές / θεραπείες που ο καθένας έχει τη δυνατότητα να κάνει στο σπίτι. Ιδού μερικές τέτοιες:

• πίνοντας τακτικά γουλιές νερού όλη τη μέρα
• γλείφοντας παγάκια
• περιορίζοντας το αλκοόλ και την καφεΐνη
• περιορίζοντας το αλάτι και τη ζάχαρη
• αποφεύγοντας το κάπνισμα και τα ναρκωτικά
• χρησιμοποιώντας υγραντήρα στην κρεβατοκάμαρα κατά τον ύπνο
• αγοράζοντας μη συνταγογραφημένα υποκατάστατα σάλιου
• μασώντας τσίχλες ή γλείφοντας γλειφιτζούρια δίχως ζάχαρη
• χρησιμοποιώντας μη συνταγογραφούμενες οδοντόπαστες και μέντες

Είναι σημαντικό ένας άνθρωπος με ξηροστομία να βουρτσίζει τα δόντια και να κάνει χρήση οδοντικού νήματος καθημερινά και να τσεκάρει τα δόντια δύο φορές το χρόνο. Η καλή στοματική υγιεινή βοηθάει στην πρόληψη ασθενειών των δοντιών και των ούλων που προκαλείται από την ξηροστομία. 

Αν το στεγνό στόμα προκαλείται από κάποια υποκείμενη ασθένεια είναι πιθανό να χρειαστεί επιπρόσθετη θεραπεία. Ρωτήστε τον γιατρό σας για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την κατάστασή σας, τις επιλογές θεραπείας και τι να περιμένετε μεσομακροπρόθεσμα. 

Θεραπεία για την ξηροστομία

Ο γιατρός πιθανότατα θα κάνει αξιολόγηση της κατάστασης και θα αποφασίσει αν φάρμακα που πιθανώς λαμβάνονται (για άλλη κατάσταση) προκαλούν ξηροστομία. Ενδεχομένως ο γιατρός να αλλάξει ένα ή παραπάνω συνταγογραφούμενα φάρμακα ή τη δοσολογία τους. 

Επίσης είναι πιθανό να συνταγογραφήσει τεχνητό σάλιο ή φάρμακα που προκαλούν την παραγωγή σάλιου. Θεραπείες που γιατρεύουν ή αναγεννούν τους σιελογόνους αδένες ίσως είναι διαθέσιμες στο μέλλον αλλά υπάρχει ακόμα χρόνος έως ότου φτάσει η επιστήμη εκεί. 

Ξηροστομία και ασθένειες των δοντιών

Το σάλιο έχει πολλές λειτουργίες. Χάρη στις αντιβακτηριδιακές πρωτεΐνες που περιέχει, ένας από τους πολλούς σκοπούς του είναι να βοηθάει στην προστασία των δοντιών από τα επιβλαβή βακτήρια. Βοηθάει δηλαδή στη γενικότερη υγεία των δοντιών τα οποία προστατεύονται από το να δημιουργηθούν οι λεγόμενες «κουφάλες». 

Ένα στεγνό/ξηρό στόμα επιτρέπει την ανάπτυξη και τον πολλαπλασιασμό βακτηρίων που δημιουργούν «κουφάλες». Για να αποφευχθούν όλα αυτά λοιπόν ένας άνθρωπος που έχει ξηροστομία πρέπει να:

• ξεπλένει συχνά κάθε μέρα με νερό το στόμα για να απομακρύνονται τροφές που ενδεχομένως έχουν κολλήσει ανάμεσα στα δόντια
• μασάει τσίχλες δίχως ζάχαρη για να δημιουργείται σάλιο
• χρησιμοποιεί υγραντήρα για να αυξάνει τα επίπεδα υγρασίας στο σπίτι
• επισκέπτεται τακτικά και προληπτικά τον οδοντίατρο
• να πάρει σκεύασμα τεχνητού σάλιου αν το συνταγογραφήσει ο γιατρός

Πότε να επισκεφθείτε τον γιατρό σας

Μιλήστε με έναν γιατρό / οδοντίατρο αν παρατηρήσετε συμπτώματα ξηροστομίας. Προγραμματίστε ραντεβού μαζί του αν συμβαίνει / παρατηρείτε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:

• αίσθηση στεγνού στόματος ή λαιμού
• παχύρευστο σάλιο
• σκληρή γλώσσα
• πληγές στο στόμα
• δυσκολία στη μάσηση και την κατάποση
• αλλοιωμένη αίσθηση στη γεύση που δεν φεύγει
• κακή αναπνοή που δεν βελτιώνεται παρά την καλή υγιεινή του στόματος

Αν αισθάνεστε ότι σας προκαλούν ξηροστομία κάποια φάρμακα που λαμβάνετε για κάποια άλλη πάθηση (ή αν σας προκαλούν και άλλου είδους συμπτώματα) μιλήστε με τον γιατρό σας. Πιθανότατα θα σας συστήσει τεστ αίματος και θα μετρήσει την ποσότητα σάλιου που παράγει ο οργανισμός σας ώστε να εξακριβώσει αν έχετε ξηροστομία ή κάτι άλλο που χρήζει άμεσης αντιμετώπισης. Εφόσον πρόκειται για ξηροστομία ο γιατρός θα συστήσει και την κατάλληλη θεραπεία. 

Γενικότερα η ξηροστομία δεν είναι μια σοβαρή κατάσταση από μόνη της αλλά είναι σημαντικό ένας άνθρωπος να τσεκάρει τι την προκαλεί και να την αντιμετωπίζει αφού είναι πιθανό να «κρύβεται» και μια άλλη ιατρική κατάσταση. 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το περιεχόμενο του παρόντος διαδικτυακού ιστοτόπου δεν αποτελεί και δεν μπορεί να εκληφθεί ως ιατρική συμβουλή, διάγνωση, θεραπεία ή υπόδειξη. Όλες οι πληροφορίες παρέχονται στους αναγνώστες από επαγγελματίες υγείας, αποκλειστικά και μόνο για ενημερωτικούς σκοπούς. Δεν υπάρχει καμία πρόθεση το περιεχόμενο αυτό να υποκαταστήσει την εξατομικευμένη ιατρική συμβουλή, διάγνωση, πρόγνωση ή θεραπεία.

Χώρος ζωής, σημείο φροντίδας #carespot